Towarzystwo Miłośników Ziemi Kamienieckiej pracuje nad tłumaczeniem rękopisu budowniczego Pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim – Ferdynanda Martiusa. Całość składa się z trzech tomów, liczących po setki kartek. W jednym z tomów odnalezione zostało zdjęcie wykonane w Garwolinie. Wygląda na to, że ktoś z rodziny Ferdynanda Martiusa (raczej nie on sam), pracował w Garwolinie nad jakimś zleceniem. Być może był nim architekt Otto Martius. Prezes towarzystwa – Mateusz Gnaczy, skontaktował się z nami i poprosił nas o identyfikację miejsca z fotografii.
Bez problemu udało się nam zidentyfikować miejsce – jest to kamienica p. Durakiewiczów. Znajdowała się ona naprzeciwko kościoła, na rogu placu kościelnego i ul. Staszica. Niestety została zniszczona we wrześniu 1939 roku i rozebrana. W pełnej okazałości możemy ją oglądać na zdjęciach z archiwum Narcyza Witczak-Witaczyńskiego, przy uroczystościach patriotycznych, kościelnych i pogrzebach. Zniszczoną kamienicę utrwalono na fotografiach wykonanych z wież kościelnych.
Na Parterze po lewo widoczny szyld sklepu z artykułami spożywczymi, a po prawo widoczne szyldy reklamowe maszyn do szycia firmy Singer. Na balkonie stoi być może sam Martius. Na poręczach balkonów widoczne flagi państw m.in. Turcji.
Przy zdjęciu znajdują się opisy (niestety po niemiecku), a na rewersie nawet szkic pomieszczeń w których mieszkał i pracował Martius. Dzięki Przyjaciołom, udało się trochę przetłumaczyć. Wychodzi na to że Martius znalazł się w Garwolinie 5 listopada 1916 r. w dniu podpisania Proklamacji Polskiego Królestwa, czyli w dniu odbudowy Państwa Polskiego.
Na posiedzeniu Sejmiku Powiatowego w dniu 21 kwietnia 1917 roku, jako gość wymieniony jest podpułkownik Martius, komendant batalionu piechoty landsturmu i komendant miejscowy Garwolina ze swoim adjutantem podporucznikiem Jaeklem.
5 listopada 1916 r. przed kościołem parafialnym w Garwolinie odbyła się uroczystość odczytania przez Szefa Powiatu, radcę rejencyjnego dr. Liebrechta Manifestu dwóch Cesarzy i proklamacji Królestwa Polskiego. Uczestniczyli w niej deputowani do sejmiku powiatowego, członkowie rad gminnych, komitetów wałowych, burmistrzowie, radni miast, wójtowie, pisarze, sołtysi, przewodniczący i członkowie towarzystw rolnych, dobroczynności, straże ogniowe i licznie zebrani mieszkańcy miasta i powiatu.
Od sierpnia 1915 do listopada 1918 r. w Garwolinie i powiecie stacjonował batalion piechoty niemieckiej dowodzony przez ppłk. Martiusa. Jego kompanie i plutony stały w Garwolinie, Żelechowie, Rykach i w Sobieniach.
Ciągle poszukujemy kogoś, kto pomógłby nam rozszyfrować cały tekst rękopisu dotyczący zdjęcia. Być może udałoby się ustalić kto dokładnie znalazł się w Garwolinie i co tutaj robił. Fragment zamieszczamy poniżej – osoby chętne do pomocy, prosimy o kontakt.
„w dniu odbudowy Państwa Polskiego” – to była tylko ogólnikowa proklamacja nie niosąca za sobą żadnych skutków. Za rzeczywistą datę powstania Państwa Polskiego należy uznać dzień 7 października 1918 roku, w którym Rada Regencyjna proklamowała niepodległość Polski powołując się na 14 punktów prezydenta Wilsona, zaakceptowanych kilka dni wcześniej przez państwa centralne jako podstawa rokowań pokojowych.