Dzisiaj obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu – święto uchwalone 1 listopada 2005 roku przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w celu uczczenia pamięci ofiar pochodzenia żydowskiego, pomordowanych w czasie II wojny światowej przez Niemców. W tym dniu przypominamy historię naszych byłych sąsiadów.
Żydzi w Garwolinie zaczęli się osiedlać na przełomie XVIII i XIX w. W 1827 roku w Garwolinie było 980 mieszkańców w tym 141 Żydów. Wśród nich było wielu rzemieślników: rzeźników, szklarzy, piekarzy i szynkarzy. Żydzi dzierżawili również kramice w rynku. W pierwszej połowie XIX wieku Żyd o nazwisku Dyner wybudował własny dom zajezdny. Pod koniec pierwszej połowy XIX wieku dwóch ławników miasta wystosowało do rządu gubernialnego prośbę o usunięcie Żydów z Garwolina. Interweniowały władze miejskie i ich starania nie odniosły skutku. Liczebność Żydów rosła. Tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości czyli w latach 20. XIX wieku ilość Żydów w Garwolinie sięgała prawie 70 %. W 1925 władze miasta wystąpiły z prośbą o przyłączenie okolicznych miejscowości do Garwolina by zwiększyć liczebność chrześcijan i mieć więcej głosów podczas wyborów Rady Miasta Garwolina. W szkole powszechnej był oddział żydowski. Żydzi byli też członkami Straży Ogniowej. Zasiadali w Radzie Miasta. Podczas okupacji w Garwolinie nie było Getta, ale utworzono obóz pracy przymusowej dla Żydów. Pod koniec 1941 roku zgodnie z zarządzeniem władz niemieckich wszyscy Żydzi zmuszeni byli opuścić Garwolin. Większość z nich trafiła do Getta w Parysowie. W 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto w Parysowie w którym przebywało blisko 3500 Żydów. Większość z nich po przemarszu na stację kolejową w Pilawie zostało przetransportowanych do obozów koncentracyjnych. Ok. 150 Żydów chorych i osłabionych Niemcy rozstrzelali na rynku w Parysowie.
Po II Wojnie światowej niewielu Żydów wróciło do Garwolina. Np. w 1946 roku w Garwolinie było tylko 15 Żydów. Ostatnim był Mieczysław (Mendel) Cymbrowicz wraz z żoną Janiną, który zmarł w połowie lat 80.W 1845 roku w Garwolinie Żydzi utworzyli własną Gminę wyznaniową. Dom modlitwy utworzyli w prywatnym domu przy ul. Przechodniej róg Nadwodnej. Tam też znajdowała się szkoła żydowska. Bożnica ta spłonęła w 1854 podczas wielkiego pożaru Garwolina podczas którego prawie 400 rodzin składających się z blisko 1200 osób straciło dach nad głową i dorobek całego życia. Kolejną Bożnice wybudowano w tym samym miejscu. Uległa ona również spaleniu we wrześniu 1939 roku.
W połowie XIX wieku Żydzi wydzierżawili grunt od p. Wyczółkowskich – właścicieli dóbr Sulbiny Górne i utworzyli cmentarz. Podczas okupacji niemieckiej, na polecenie starosty niemieckiego Karla Freudenthala z macew przywiezionych z kirkutu w Sulbinach utworzono przy plebanii (wtedy siedziba władz niemieckich) basen przeciwpożarowy. Macew po wojnie nie wydobyto, a na miejscu basenu pobudowano garaże.
Fotografia przedstawia moment utworzenia w Garwolinie Kasy dla ubogich Żydów „Gimilut Hasidim” w dniu 25 lipca 1937 roku – udostępnił Marcin.
